Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Không có nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng ruột kích thích, tuy nhiên, những người mắc bệnh thường báo cáo một trong các tình trạng sau:

• Thức ăn qua ruột nhanh và mạnh, dẫn đến tiêu chảy.
• Thức ăn qua ruột rất chậm, dẫn đến táo bón.
• Các cơ và dây thần kinh nhạy cảm trong ruột. Tình trạng co thắt quá mức của các cơ này khi ăn có thể dẫn đến chuột rút ở vùng bụng.

Những yếu tố nguy cơ khác làm tăng khả năng mắc hội chứng ruột kích thích:

• Trẻ tuổi
• Có tiền sử gia đình mắc hội chứng ruột kích thích
• Cuộc sống căng thẳng
• Bị nhiễm trùng hoặc viêm ruột

Cách phòng ngừa hội chứng ruột kích thích

Không thể phòng ngừa hội chứng ruột kích thích do không thể xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ xuất hiện các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích bằng các phương pháp sau:

• Duy trì chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ, hạn chế đường và tinh bột.
• Loại bỏ các thức ăn khiến bản thân gặp phải các vấn đề tiêu hóa.
• Ăn uống điều độ, đúng, đủ bữa.
• Thường xuyên tập thể dục.
• Giảm căng thẳng.

Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể rất khác nhau giữa các đối tượng mắc bệnh. Các triệu chứng có thể có mức độ từ nhẹ đến nặng, thậm chí là mất khả năng hoạt động, bao gồm:

• Thay đổi trạng thái phân (viên cứng nhỏ hoặc phân lỏng)
• Thay đổi thói quen đại tiện (tiêu chảy hoặc táo bón)
• Cảm giác cần đi đại tiện gấp
• Cảm giác đi đại tiện không hết
• Có chất nhầy trong phân
• Đầy hơi
• Trướng bụng
• Bị đau hoặc đau quặn vùng bụng (bụng)

Tuy nhiên, bạn cần biết rằng, những triệu chứng này tương tự như triệu chứng của Ung thư đại tràng, và do đó, tình trạng bệnh cần được bác sĩ đánh giá.

Hội chứng ruột kích thích còn có những triệu chứng ít gặp hơn như mệt mỏi toàn thân, đau lưng, đau đầu, đổ mồ hôi, buồn nôn, nôn và đau khi đi vệ sinh.

Để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích (IBS), bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng, bệnh án và tiền sử gia đình, đồng thời tiến hành khám lâm sàng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm để loại trừ các vấn đề sức khỏe khác.

Đánh giá triệu chứng

Bác sĩ sẽ yêu cầu cung cấp thông tin về các triệu chứng mà bạn gặp phải. Bạn được chẩn đoán mắc IBS nếu bị đau bụng kèm theo từ hai triệu chứng sau trở lên:

• Đau bụng liên quan đến đại tiện (ví dụ như đau bụng hơn sau khi đại tiện)
• Thay đổi thói quen đại tiện
• Thay đổi hình thái và màu sắc phân

Bác sĩ cũng sẽ cân nhắc thời gian biểu hiện triệu chứng và đưa ra chẩn đoán IBS nếu triệu chứng xuất hiện ít nhất một lần mỗi tuần trong 3 tháng gần đây và triệu chứng xuất hiện lần đầu vào ít nhất 6 tháng trước.

Xem xét bệnh án và tiền sử gia đình

Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn cung cấp các thông tin sau:

• Tiền sử gia đình về các bệnh đường tiêu hóa, bao gồm bệnh celiac (bệnh không dung nạp gluten), ung thư đại tràng hay hội chứng ruột kích thích
• Các thuốc đang dùng
• Những lần nhiễm trùng gần đây
• Các sự kiện căng thẳng liên quan đến thời điểm bắt đầu triệu chứng
• Các thức ăn bạn đã ăn
• Tiền sử bản thân về các vấn đề sức khỏe khác thường gặp ở người mắc IBS

Khám lâm sàng

Trong quá trình khám lâm sàng, bác sĩ thường:

• Kiểm tra bạn có bị trướng bụng không
• Dùng ống nghe để nghe âm thanh trong bụng bạn
• Gõ lên bụng để kiểm tra mức độ nhạy cảm đau hoặc đau

Các xét nghiệm chẩn đoán IBS

Bác sĩ thường không dùng xét nghiệm để chẩn đoán IBS. Các xét nghiệm như xét nghiệm máu, xét nghiệm phân hoặc các xét nghiệm khác thường được dùng để kiểm tra hoặc loại trừ các vấn đề sức khỏe khác có triệu chứng tương tự như triệu chứng của IBS. Các xét nghiệm khác có thể bao gồm nội soi đường tiêu hóa trên, nội soi đại tràng và xét nghiệm hơi thở hydro.

Không có phương pháp điều trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích. Các phương pháp điều trị bao gồm điều trị triệu chứng và tránh các yếu tố nguy cơ là nguyên nhân gây khởi phát hội chứng ruột kích thích. Bác sĩ sẽ lập phác đồ điều trị phù hợp nhất, bao gồm việc kết hợp các phương pháp sau đây:

Thay đổi chế độ luyện tập và thói quen sinh hoạt

Việc vận động và tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc, áp dụng các kỹ thuật thư giãn (thiền, thở sâu, xoa bóp, v.v.) giúp cơ thể khỏe mạnh và đẩy lùi căng thẳng, nâng cao sức đề kháng và giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh.

Thay đổi và theo dõi chế độ ăn uống

Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và thích hợp đóng vai trò quan trọng trong phác đồ điều trị các bệnh tiêu hóa nói chung và IBS nói riêng. Cụ thể:

• Tránh xa bia rượu, đồ ăn giàu chất béo, sôcôla và đồ uống chứa caffein
• Hạn chế sử dụng phô mai và sữa
• Bổ sung canxi từ các nguồn khác như cá hồi, bông cải xanh, rau chân vịt hoặc thực phẩm bổ sung
• Ăn nhiều trái cây và rau quả để tăng lượng chất xơ nạp vào
• Uống nhiều nước (khoảng 2 lít mỗi ngày)
• Ăn nhiều bữa nhỏ
• Ghi lại các món đã ăn nhằm xác định loại thực phẩm làm bùng phát triệu chứng của hội chứng ruột kích thích. Các tác nhân thực phẩm thường gây bùng phát triệu chứng IBS gồm ớt đỏ, hành lá, rượu vang đỏ, lúa mì và sữa bò.

Dùng thuốc

Bệnh nhân mắc IBS có thể được cho dùng các loại thuốc chống trầm cảm nếu có triệu chứng trầm cảm, lo âu và đau bụng dữ dội. Bệnh nhân cũng nên dùng thuốc để kiểm soát tình trạng căng thẳng hay các thuốc khác giúp giảm táo bón, tiêu chảy hoặc đau bụng và đau thắt ở bụng. Men vi sinh cũng có thể giúp cải thiện triệu chứng. Trong trường hợp bệnh không thuyên giảm, bạn cần trao đổi thêm với bác sĩ.

Đặt lịch khám / Tư vấn Tìm Bác sĩ

Hội chứng ruột kích thích (IBS) có thể gây ra nhiều biến chứng, nhưng đều không đe dọa tính mạng. IBS không dẫn đến ung thư hay các tình trạng nghiêm trọng khác liên quan đến ruột. Các biến chứng của IBS bao gồm:

Hạn chế tham gia hoạt động xã hội

IBS có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người mắc, khiến người bệnh bị hạn chế tham gia hoạt động tập thể vì nhiều lý do như:

• IBS có thể bùng phát bất kỳ lúc nào
• Bị tiêu chảy hoặc táo bón
• Cần đi khám bác sĩ thường xuyên, do đó phải xin nghỉ phép nhiều
• Khó tập trung khi làm việc

Trầm cảm và lo âu

Người mắc IBS thường có cảm giác đang bị mất kiểm soát trong cuộc sống, và thường xuyên lo lắng không biết khi nào nhu cầu đại tiện sẽ ập đến. Trạng thái căng thẳng này có thể khiến IBS trở nên trầm trọng hơn (do dây thần kinh nối giữa não và ruột). Cơn đau và các triệu chứng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn.

Suy dinh dưỡng

Hạn chế hoặc không dùng một số loại thực phẩm có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng của IBS. Tuy nhiên, cơ thể bạn có thể không được cung cấp đầy đủ các chất cần thiết, dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng.

Bệnh trĩ

Các mạch máu bị sưng quanh hậu môn có thể đau hoặc chảy máu. Tình trạng này trở nên trầm trọng hơn nếu phân của bạn rất rắn hoặc rất lỏng. Các mạch máu bị sưng nằm bên trong hậu môn có thể bị sa ra ngoài, gây bệnh trĩ. Nếu bạn đã bị trĩ, bệnh trĩ có thể diễn biến nặng hơn.

Biến chứng thai kỳ

Sự thay đổi hoóc-môn và áp lực của thai nhi lên thành ruột có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa. Nhiều phụ nữ đã lựa chọn ngừng các loại thuốc IBS đang dùng để đảm bảo an toàn cho thai nhi. Tuy nhiên, điều này có thể tăng nguy cơ mẹ bầu bị ợ nóng và khó tiêu.

Ứ phân

Sau thời gian dài bị táo bón, phân có thể bị tắc trong đại tràng và rất khó đẩy ra ngoài. Tình trạng này được gọi là ứ phân, thường gặp ở người cao tuổi. Ứ phân gây đau đớn, đau đầu, buồn nôn và nôn.

Không dung nạp thực phẩm

Một số thực phẩm có thể khiến triệu chứng IBS trở nên trầm trọng hơn. Nhìn chung, đa số bệnh nhân cảm thấy bệnh tình thuyên giảm sau khi ngừng ăn lúa mì, các sản phẩm từ sữa, cà phê, trứng, men bia, khoai tây và trái cây họ cam quýt. Chất béo và đường cũng góp phần khiến tình trạng tiêu chảy diễn biến nặng hơn.