Phẫu thuật đầu và cổ

Phẫu thuật đầu cổ là gì?

Phẫu thuật đầu cổ bao gồm các thủ thuật ngoại khoa để chẩn đoán và điều trị ung thư vùng đầu và cổ, hạch tuyến giáp, các bệnh tuyến giáp ác tính (ung thư) và bệnh về tuyến nước bọt.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ phối hợp với bác sĩ trong các lĩnh vực khác bao gồm phẫu thuật nha khoa, chuyên khoa tai-mũi-họng, phẫu thuật thần kinh (phẫu thuật não), phẫu thuật tạo hình và trị liệu cũng như xạ trị.

Sự tham gia của các bác sĩ thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau có vai trò quan trọng trong việc điều trị và xử trí các bệnh ung thư vùng đầu và cổ. Các u cần được cắt bỏ hoàn toàn, sau đó tiến hành phẫu thuật tạo hình để sửa chữa hình dạng và chức năng của cơ quan bị ảnh hưởng, cũng như thực hiện trị liệu khả năng nói, nuốt và thở. Cũng có thể cần tiến hành xạ trị hoặc hóa trị sau phẫu thuật. Một số thủ thuật thường được áp dụng bao gồm:

• Phẫu thuật ung thư như phẫu thuật cắt bỏ thanh quản và phẫu thuật cắt bỏ amiđan
• Các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu dùng trong phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, phẫu thuật nền sọ (cắt bỏ u) và phẫu thuật nội soi xoang

Vì sao nên phẫu thuật đầu cổ?

Phẫu thuật đầu cổ là phương pháp được sử dụng để điều trị hàng loạt vấn đề ở vùng đầu và cổ, bao gồm các bệnh tuyến giáp, viêm xoang và đặc biệt là một số bệnh ung thư vùng đầu và cổ như ung thư thanh quản, ung thư mũi họng và ung thư tuyến giáp.

• Ung thư thanh quản: là sự tăng trưởng bất thường của mô thanh quản. Các tế bào trong thanh quản khi đó phân chia không kiểm soát, sinh ra mô thừa dẫn đến hình thành khối u.
• Ung thư mũi họng: còn gọi là ung thư vòm họng hay ung thư mũi, là sự tăng trưởng bất thường của các mô ở mũi họng, vùng nằm phía sau mũi, ngay trên miệng và cổ họng.
• Ung thư tuyến giáp: là sự tăng trưởng bất thường của mô tuyến giáp, tạo thành các hạch lành tính hoặc ác tính do khi tế bào tuyến giáp phân chia không kiểm soát.

Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng của bệnh nhân và lập phác đồ điều trị cá nhân thích hợp nhất. Phác đồ điều trị phụ thuộc vào một số yếu tố bao gồm vị trí u, giai đoạn và mức độ ung thư, độ tuổi và tình hình sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Phương pháp phẫu thuật sẽ giúp cắt bỏ toàn bộ u cũng như các mô và hạch bạch huyết lân cận. Sau phẫu thuật, có thể tiến hành hóa trị hoặc xạ trị.

Phẫu thuật đầu cổ gồm các bước nào?

Có nhiều loại phẫu thuật đầu và cổ khác nhau, mỗi loại có quy trình thực hiện và những lưu ý riêng. Nhưng nhìn chung, tất cả đều tuân theo quá trình cơ bản sau:

Chuẩn bị cho phẫu thuật đầu cổ

Bác sĩ và bệnh nhân sẽ cùng chuẩn bị cho thủ thuật này. Bệnh nhân sẽ cung cấp cho bác sĩ đầy đủ thông tin về tình trạng sức khỏe hiện tại, tiền sử và các loại thuốc đang dùng. Bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện thêm một số xét nghiệm nếu cần, giải thích quy trình phẫu thuật và giải đáp các thắc mắc của bệnh nhân. Bệnh nhân cần làm theo sự hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế, và có thể cần nhờ người chăm sóc khi xuất viện.

Trong quá trình phẫu thuật đầu cổ

Một số thủ thuật phẫu thuật đầu cổ diễn ra như sau:

• Phẫu thuật cắt bỏ thanh quản: Đây là thủ thuật điều trị ung thư thanh quản tiến triển. Thủ thuật này sẽ loại bỏ một phần hoặc toàn bộ thanh quản của bệnh nhân. Sau đó, thủ thuật mở khí quản sẽ được thực hiện để tạo đường hô hấp mới bằng cách đục lỗ khí quản và nối lỗ mở khí quản với lỗ mở ở mặt trước cổ.
• Phẫu thuật cắt amidan: Bệnh nhân được gây mê toàn thân khi thực hiện thủ thuật này. Bác sĩ dùng dao mổ hoặc dụng cụ phẫu thuật chuyên dụng để cắt amidan. Các dụng cụ này dùng nhiệt hoặc sóng âm để phá hủy các mô và cầm máu.
• Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp: Trong thủ thuật cắt bỏ tuyến giáp xâm lấn tối thiểu, bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để tiếp cận tuyến giáp qua đường miệng. Phương pháp này giúp bệnh nhân không bị lộ sẹo sau phẫu thuật.
• Phẫu thuật nền sọ: Bác sĩ tạo một lỗ nhỏ trong mũi để đưa ống nội soi mảnh, mềm vào bên trong đầu và cắt bỏ khối tăng sinh bất thường. Trong quá trình phẫu thuật, chuyên gia chẩn đoán hình ảnh có thể chụp MRI để đảm bảo toàn bộ khối u đã được loại bỏ.
• Phẫu thuật nội soi xoang: Thủ thuật này được thực hiện hoàn toàn qua lỗ mũi. Bác sĩ luồn ống nội soi qua lỗ mũi để phóng đại và quan sát rõ hơn các mô xoang. Các dụng cụ chuyên dụng sẽ giúp mở rộng xoang bằng cách loại bỏ an toàn và hiệu quả các nguyên nhân gây tắc xoang như sưng màng nhầy, polyp mũi và mô sẹo. Trong trường hợp cần thiết, các dụng cụ này cũng được sử dụng để làm thẳng vách ngăn.

Sau khi phẫu thuật đầu cổ

Phẫu thuật đầu cổ có thể không phải là thủ thuật cuối cùng mà nhiều bệnh nhân cần thực hiện. Một số bệnh nhân có thể cần phẫu thuật tái cấu trúc để khôi phục vẻ ngoài tự nhiên của mặt và cổ. Các bệnh nhân ung thư có thể cần điều trị hóa trị hoặc xạ trị sau khi loại bỏ khối u. Bệnh nhân cũng có thể cần đến các dịch vụ phục hồi chức năng hoặc vật lý trị liệu như trị liệu ngôn ngữ.

Trong mọi trường hợp, bệnh nhân cần theo dõi sát sao sức khỏe của mình và lập tức liên hệ với bác sĩ khi xảy ra biến chứng.

Thời gian phục hồi sau khi phẫu thuật đầu và cổ

Thời gian phục hồi của bệnh nhân sau khi phẫu thuật đầu và cổ phụ thuộc vào loại phẫu thuật được thực hiện. Bệnh nhân được mổ cổ để loại bỏ khối u có thể phải nằm viện từ 2 – 3 ngày trong trường hợp không có biến chứng. Đối với các loại phẫu thuật khác, bệnh nhân có thể phải nằm viện đến một tuần.

Rủi ro/biến chứng của việc phẫu thuật đầu và cổ

Các biến chứng của phẫu thuật đầu và cổ bao gồm:

• Tái nhập viện do nhiễm trùng hậu phẫu, biến cố tim cấp tính, chứng khó nuốt và rối loạn điện giải.
• Biến chứng tại vết mổ (nhiễm trùng, rách, hoại tử, v.v.) làm tăng thời gian nằm viện, tốn kém, khiến bệnh nhân lo âu.